آیا حفره‌ای در دندان خود دارید که باید پر شود؟ دندانپزشک شما ممکن است از پرکننده دندان آمالگام برای پر کردن حفره استفاده کند. ممکن است شایعاتی در مورد پر کردن آمالگام حاوی جیوه شنیده باشید و تعجب کنید که آیا استفاده از آنها در دهان شما بی خطر است یا خیر. لازم نیست بترسید ما اینجا هستیم تا خیال شما را راحت کنیم و به برخی از سؤالات شما در مورد پر کردن آمالگام و ایمن بودن آنها و مضرات آمالگام پاسخ دهیم.
در این مطلب می خوانید
پرکننده دندان آمالگام چیست؟
پرکننده دندان آمالگام زمانی یکی از رایج‌ترین موادی بود که برای پر کردن حفره‌های ناشی از پوسیدگی استفاده می‌شد. پرکننده‌های آمالگام که به‌عنوان پرکننده‌های نقره نیز شناخته می‌شوند، نقره‌ای به نظر می‌رسند، اما حاوی نقره نیستند. امروزه پر کردن آمالگام کمتر از گذشته رایج است، زیرا بسیاری از دندانپزشکان از مواد همرنگ دندان برای پر کردن حفره‌های پوسیدگی و ترمیم دندان استفاده می‌کنند.
با این حال، پرکننده‌های آمالگام نسبت به مواد جدیدتر تطبیق‌پذیرتر هستند، زیرا می‌توانند در سایر شرایط دندانی نیز استفاده شوند و در طول زمان ماندگاری بهتری از خود نشان می‌دهند، به‌ویژه در دندان‌هایی که در معرض ساییدگی و شکستگی ناشی از فشار و جویدن هستند. مهم‌تر از همه، آمالگام مقرون به‌صرفه‌تر است، زیرا هزینه کمتری نسبت به سایر مواد پرکننده دندان موجود دارد.
پرکننده دندان آمالگام بی خطر است یا مضر؟
در گذشته، برخی نگرانی‌ها در مورد جیوه عنصری مورد استفاده در آمالگام مطرح شد، اما دیگر لازم نیست نگران باشید. از سال 2017، FDA اعلام کرده است که پر کردن آمالگام برای بزرگسالان و کودکان شش‌ساله و بالاتر بی خطر است. امروزه میلیون‌ها نفر در دهان خود دارای آمالگام هستند و پس از تحقیقات گسترده و بررسی مطالعات آمالگام، FDA اعلام کرده است که هیچ دلیلی برای محدود کردن استفاده از آن وجود ندارد.
بیشتر بخوانید : بهترین کلینیک دندانپزشکی زعفرانیه
چرا از جیوه در پر کردن آمالگام استفاده می‌شود؟
اگرچه گاهی اوقات پرکننده‌های نقره نامیده می‌شوند، اما پرکننده‌های آمالگام در واقع از مخلوطی از فلزاتی ساخته می‌شوند که در ۱۵۰ سال گذشته در دندانپزشکی استفاده شده‌اند و آن را به مؤثرترین و محبوب‌ترین ماده پرکننده تبدیل می‌کنند. این مخلوط حاوی نقره، جیوه، قلع و مس است. مقادیر کمی روی، ایندیم یا پالادیوم نیز ممکن است در آمالگام وجود داشته باشد.
جیوه در آمالگام استفاده می‌شود؛ زیرا به انعطاف پذیری فیلر کمک می‌کند. هنگامی که با پودر آلیاژ مخلوط می‌شود، جیوه به یک ترکیب نرم به اندازه کافی برای مخلوط کردن و فشار دادن به دندان تبدیل می‌شود. مزیت دیگر آن این است که به سرعت سفت می‌شود و می‌تواند سال‌ها نیروی گاز گرفتن و جویدن را تحمل کند.
آیا استفاده از جیوه در پر کردن آمالگام بی خطر است؟
از آنجایی که جیوه یک فلز طبیعی در محیط است، همه افراد به نوعی از طریق هوا، آب آشامیدنی، خاک یا غذا در معرض جیوه هستند؛ بنابراین، تماس با جیوه از طریق آمالگام تفاوت چندانی با سایر تماس‌های روزانه ندارد.
مانند بسیاری از مواد، مضرات جیوه در بدن به میزانی که وارد بدن می‌شود، مرتبط است. سطح بسیار پایین جیوه هیچ عارضه‌ای ایجاد نمی‌کند. اما در سطوح بالاتر، جیوه به عنوان علائم نامطلوب کمی شناخته شده است. با از بین رفتن پر شدن آمالگام، مقادیر بسیار کمی جیوه به شکل بخار می‌تواند توسط بدن ساطع و جذب شود.
این سؤال منطقی است که آیا قرار دادن آمالگام در دهان بی خطر است یا خیر. با این حال، تحقیقات به این نتیجه رسیده است که پر کردن آمالگام جای نگرانی ندارد. زیرا سطح پایین جیوه جذب شده برای ایجاد هیچ گونه اثرات سمی کافی نیست. در واقع، مطالعات نشان داده است که قرار گرفتن در معرض جیوه از پر کردن آمالگام کمتر از قرار گرفتن در معرض روزانه اکثر افراد یا در غذاهایی است که می‌خورند.
اگر آمالگام بی خطر است، چرا دندانپزشک من برای استفاده از آن اقدامات احتیاطی انجام می‌دهد؟
ازآنجاکه دندانپزشکان تقریباً هر روز با جیوه کار می‌کنند، باید اقدامات احتیاطی را برای جلوگیری از اثرات منفی قرار گرفتن در معرض طولانی مدت انجام دهند. بدون هیچ گونه مواد نگهدارنده، دندانپزشکان می‌توانند بخار جیوه را استنشاق کنند که می‌تواند در طول زمان علائم ایجاد کند. پزشکان در طول فرایند اختلاط و آماده سازی لباس محافظ می پوشند، اما زمانی که آمالگام روی دندان شما قرار می‌گیرد، جیوه با فلزات دیگر ترکیبی ایجاد کرده و دیگر سمی نیست.
آیا جایگزینی برای آمالگام وجود دارد؟
اگر به دنبال جایگزین‌هایی برای آمالگام هستید، می توانید با دندانپزشک خود در مورد گزینه‌های موجود صحبت کنید. امروزه یک آمالگام دندانی حاوی ایندیم موجود است که به حفظ جیوه کمک می‌کند تا احتمال جدا شدن جیوه از پرکننده کمتر شود. همچنین آمالگام‌هایی با مس بالا وجود دارد که حاوی جیوه کمتر و مس بیشتری هستند.
اگر می‌خواهید به طور کامل از آمالگام اجتناب کنید، می‌توانید از دندان‌های پرکننده کامپوزیت، چینی یا طلایی استفاده کنید که می‌تواند برای ترمیم دندان‌ها استفاده شود.
در مورد مواد دیگر با دندانپزشک خود صحبت کنید. کامپوزیت می‌تواند از نظر بصری جذاب‌تر باشد؛ زیرا ماده‌ای همرنگ دندان است. با این حال، پر کردن کامپوزیت زمان بیشتری برای آماده شدن دارد و سریع‌تر از آمالگام پوشیده می‌شود. این بدان معنی است که در همه شرایط نمی‌توان از آن استفاده کرد.
چه زمانی باید جایگزین‌های آمالگام را در نظر بگیرم؟
در برخی موارد بهتر است با دندانپزشک خود در مورد جایگزین‌های آمالگام سنتی صحبت کنید. اگر آلرژی شناخته شده‌ای به جیوه دارید، روزانه در معرض سطوح بالای جیوه هستید یا باردار هستید، قبل از انجام هر گونه کار دندانپزشکی به دندانپزشک خود اطلاع دهید. شفاف بودن با دندانپزشک بهترین راه برای ایجاد مناسب‌ترین طرح درمانی است.
آیا باید پرکننده‌های آمالگام را از دهانم حذف کنم؟
در صورتی که به شدت ضروری نباشد، حذف پرکردگی‌های آمالگام ضرر دارد. شما باید پرکننده‌های آمالگام را فقط در صورتی که فرسوده، شکسته یا دارای حفره‌هایی در زیر پرکننده هستند، بردارید یا جایگزین کنید. برداشتن پرکننده‌های خوب آمالگام منجر به از دست دادن غیرضروری قسمت‌های سالم دندان می‌شود و ممکن است جیوه بیشتری نسبت به نگه داشتن پرکننده در جای خود منتشر کند. اگر در مورد پر کردن آمالگام خود نگرانی دارید، می توانید گزینه‌های موجود را با دندانپزشک خود در میان بگذارید.
در حالی که بهتر است هنگام تصمیم گیری در مورد آنچه وارد دهان شما می‌شود مراقب باشید، پر کردن آمالگام نباید باعث نگرانی شود.
در بسیاری از کشورهای جهان پر کردن آمالگام ممنوع است. با این حال، بیشتر دندانپزشکان در ایران این نوع پر کردن را ترجیح می‌دهند. در سال‌های اخیر، نظر پزشکان و سم‌شناسان در بحث «پر کردن» که به دلیل وجود جیوه در آن عامل بسیاری از بیماری‌ها است، متفاوت است.
در هنگام قرار دادن آمالگام بر روی دندان، 6-8 میکروگرم بخار جیوه آزاد می‌شود. در هنگام برچیدن، این رقم به 15-20 میکروگرم می‌رسد. انتشار جیوه به بدن نه تنها از طریق تبخیر، بلکه با خوردن، نوشیدن، جویدن و مسواک زدن امکان‌پذیر است. به‌عنوان‌مثال، 68 میکروگرم در متر مکعب هنگام جویدن غذا، 36 میکروگرم در حالت ایستاده، 272 میکروگرم در هنگام مسواک زدن، 504 میکروگرم جیوه در تمیز کردن دندان آزاد می‌شود. به عبارت دیگر، هر چه تماس با دندان بیشتر باشد، جیوه بیشتری آزاد می‌شود.
دفع جیوه حدود 40 سال طول می‌کشد.
جیوه را نمی‌توان از بدن دفع کرد و بخار جیوه به راحتی از غشای سلولی عبور کرده و به مغز می‌رسد. اگر بخار جیوه که در تمام بافت ها ته نشین می‌شود، به‌مرورزمان در بافت ها تجمع پیدا کند، می‌تواند باعث یافته‌های عصبی برگشت‌ناپذیر شود. جیوه که از طریق هضم به روده‌ها می‌رسد، عموماً توسط روده‌ها جذب نمی‌شود. اثراتی مانند اسیدیته معده نیز دارد و از طریق مدفوع دفع می‌شود.
با این حال، بسیار خطرناک است که بخارات جیوه تشکیل شده در دهان از طریق تنفس به ریه‌ها برود. بخارات جیوه با خون به عنوان سم عصبی و سلولی از طریق ریه‌ها مخلوط می‌شود؛ بنابراین با رفتن به سایر اندام‌ها و حتی مغز باعث مسمومیت می‌شود. تقریباً نیمی از عمر انسان طول می‌کشد تا جیوه از بدن خارج شود.
آیا این اثر روی همه یکسان است؟
به طور متوسط سالانه 1 میلیارد آمالگام در سراسر جهان ساخته می‌شود و در ایران نیز بسیار رایج است. با این حال، تأثیر یکسانی روی همه ندارد. در بسیاری از مطالعات مشخص شده است که هیچ آستانه‌ای برای ظهور عوارض جانبی مرتبط با جیوه وجود ندارد. به‌عنوان‌مثال، اشاره شده است که خطر پارستزی (اختلال در اعصاب حسی) و آتاکسی (از دست دادن عضلات، قدرت، تعادل) حتی در مواجهه نزدیک به صفر وجود دارد.
درک این موضوع برای پزشکان دشوار است و فقط کسانی که در زمینه سم شناسی آموزش‌دیده‌اند می‌توانند درک کنند پزشکان در مورد تأثیر چنین فلزاتی بر بدن آموزش ندیده‌اند. هنگامی که جیوه وارد بدن می‌شود، مجموعه‌ای از علائم عصبی را ایجاد می‌کند. دلیل اینکه ممکن است بلافاصله در برخی از بیماران رخ دهد به استعداد ژنتیکی مربوط می‌شود. افراد مبتلا به پلی فرمیسم ژنی به نام CPOX-4 حساسیت ژنتیکی بالایی به جیوه دارند. آنها ممکن است بلافاصله ظاهر شوند، در حالی که برخی دیگر ممکن است پس از سال‌ها به دلیل تجمع جیوه دچار سایر بیماری‌های عصبی، به ویژه بیماری‌های عصبی شوند.
به گفته دندانپزشکان، آمالگام ماده‌ای است که سال‌هاست بدون جایگزین باقی مانده است. پرکننده کامپوزیت به تازگی استفاده شده است. ترجیح داده نمی‌شد؛ زیرا در دوره‌هایی که با لیزر ساخته می‌شد، منقبض می‌شود و نشت می‌کند. آمالگام به دلیل ماندگاری بیشتر و عمر طولانی 10 سال به انتخاب پزشکان تبدیل شده است.
بیماری‌ها و یافته‌های ناشی از پر شدن آمالگام:
- بیماری‌های سیستم عصبی: آلزایمر، ام اس، ALS، پارکینسون، التهاب عصبی، میگرن، سردرد، تکلم، لرزش دست.
- بیماری‌های سیستم ایمنی و بیماری‌های روماتیسمی: بیماری‌های خود ایمنی (شامل حدود 75 بیماری)، حساسیت به عفونت، آلرژی، روماتیسم التهابی، لوپوس، قارچ.
- بیماری‌های دستگاه گوارش: سندرم روده، کولیت اولسراتیو، گاستریت، اتساع شکم، یبوست، اسهال.
- بیماری‌های کبد و کلیه: نارسایی کلیه، آسیب کبدی، بیماری‌های قلبی، انسداد قلبی عروقی، درد قفسه سینه، فشار خون، اختلال ریتم قلب.
- بیماری‌های گوش و حلق و بینی: سینوزیت، احتقان گوش، وزوز گوش، کاهش حس بویایی. درد و سوزش در گلو.
- بیماری‌های چشم: اختلال بینایی، کوررنگی، یووئیت. بیماری‌های سیستم تنفسی: آسم، برونشیت، COPD.
- بیماری‌های پوستی: اگزما، پسوریازیس، ریزش مو، بثورات پوستی.
- بیماری‌های هورمونی: دیابت، کم کاری تیروئید، هاشیموتو، ناباروری.
- اختلالات روانپزشکی: اسکیزوفرنی، افسردگی، حمله پانیک، اختلال خواب، از دست دادن حافظه، اضطراب، اوتیسم.
